Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) vervangt de VAR
Sinds 1 mei 2016 is de wet DBA van kracht. Deze wet moet duidelijkheid geven over of er sprake is van een dienstverband of van een overeenkomst van opdracht. Door onbekendheid met de wet (zzp’ers bestaan al lang, maar in het onderwijs is dit vrij nieuw) en de verschillende updates* is er helaas toch nog veel onduidelijk voor scholen, besturen en sommige zzp’ers.
De Belastingdienst
De belastingdienst is de enige beoordelende instantie over de uitvoering van deze wet. Volgens de belastingdienst is er sprake van een dienstverband indien de volgende elementen aanwezig zijn:
- Loon: Wordt er geld dat naar aanleiding van de verrichte werkzaamheden uitbetaald?
- Gezagsverhouding: Staat de werknemer in dienst van de werkgever; moet de medewerker aanwijzingen/instructies opvolgen en legt hij/zij hier verantwoording voor af?
- Persoonlijke arbeid: Moet de werknemer zelf de overeengekomen arbeid verrichten? Vervanging is hierbij alleen mogelijk met instemming van de werkgever.
Als één of meer vragen met ‘nee’ beantwoord worden, is er géén sprake van een dienstverband.
* Update okt ’19: De Belastingdienst gaat per 1 januari 2020 starten met handhaven op schijnzelfstandigheid. Per oktober worden er mogelijk al controles uitgevoerd. Je wordt volgens de Belastingdienst pas beboet na dat een waarschuwing is gegeven en de werkzaamheden doorgezet worden.
1. Loon
Ondanks dat de zzp’er geen salaris krijgt maar een factuur stuurt, ziet de belastingdienst dit als loon. Je kunt stellen dat de zzp’er ‘beloond’ wordt. Er is echter geen sprake van doorbetaling bij ziekte en daarmee onderscheidt de overeenkomst van opdracht zich van een arbeidsovereenkomst. Het antwoord op deze vraag is ‘ja’
2. Gezagsverhouding
Waar we in het onderwijs het eerst aan denken is het lesrooster. “De zzp’er is verplicht deze te volgen!”. Ik snap de wens, en wellicht is het ook de wens van de zzp’er… Het lijkt alsof er werkgeverschap aan de orde is, maar feitelijk (we hebben het immers over de wet) is het niet het geval. De zzp’er is gekwalificeerd en mag het vak vrij uitoefenen. Daarnaast gelden ook andere omstandigheden als duur en omvang van de overeenkomst, wie is eindverantwoordelijke etc. Dit wil uiteraard niet zeggen dat de zzp’er het rooster dus maar los laat(!) We kunnen deze vraag dus met ‘nee’ beantwoorden. Om dit extra zeker te hebben, maken zzp’ers van Flex-onderwijs gebruik van een modelovereenkomst geen werkgeversgezag die is beoordeeld door juristen van onderwijsvakbonden en zzp-Nederland. Deze zelfde overeenkomst zit ook in onze administratietool verweven. Waarom zouden we in het grijze gebied blijven als het niet nodig is, toch? De belastingdienst controleert hoeveel opdrachtgevers de zzp’er heeft gehad. Hoewel er geen vaste regel is, hanteren wij graag het getal 3. De zzp’er dient ook in onze visie een toevoeging op het team te zijn, geen vervanging.’
3. Persoonlijke arbeid
Aangezien we al een “nee” hebben, hoeft aan deze eis niet te worden voldoen om toch een zzp’er te mogen inzetten. Toch heeft het voordelen om als school niet halsoverkop op zoek te gaan naar een (gekwalificeerde) vervanger als de zzp’er zelf niet kan. Dit is echter een beslissing die het bestuur of de school het beste zelf kan beoordelen.
Vanuit Flex-onderwijs bieden wij een open platform waarbij meer dan 400 (gekwalificeerde) zelfstandigen elkaar eenvoudig kunnen vinden. Mochten de onderwijs-zzp’ers in de toekomst -net als de collega’s in de zorgsector- moeten voldoen aan een vervangingsplicht, hebben we daar al een oplossing voor. We zetten hier een ‘ja/nee’
